Spinnen | Oude spintol van hout met draadje ca. 1900-1920

Een spintol is een eenvoudig hulpmiddel om bijvoorbeeld wol te spinnen.

Een spintol is in beginsel niets anders dan een zwaar gewicht, waaraan een wollen draad bevestigd kan worden en die snel aan het draaien kan worden gebracht. De gesponnen draad wordt op de tol gewonden.

De meest primitieve vorm van spinnen is het eenvoudigweg draaien van de wol op bijvoorbeeld het dijbeen. Om het proces sneller en ook stabieler te laten verlopen, wordt de draad gebonden aan een steen met een gat erin. De steen wordt aan het draaien gebracht, totdat de draad voldoende is gedraaid voor de benodigde stevigheid.

Nog iets geavanceerder is de spintol, een meestal houten voorwerp, waar de gesponnen draad omheen gewonden kan worden. In de eenvoudigste vorm heeft de spintol een spleetje aan de bovenkant waarin de draad wordt geklemd. Later in de ontwikkeling kreeg de spintol een haak van been. Een spintol heeft altijd een breder, cirkelvormig deel, een vliegwiel. Dat is van belang om het voorwerp een groter traagheidsmoment te geven, waardoor de tol stabieler draait. Dit bredere deel kan aan de bovenkant, in het midden of aan de onderkant zitten. In Suriname wordt de spintol bijvoorbeeld verzwaard met een schijfje kalebas.

Hoe groter het vliegwiel is, des te dikker wordt de draad.

Spintollen zijn op talloze archeologische locaties gevonden. Men denkt dat het tolspinnen al 3000 jaar geleden gebeurde.

De uitvinding van het spinnewiel was een grote verbetering ten opzichte van de spintol. Omdat de spintol echter goedkoper is, en veel makkelijker te vervoeren, wordt deze tot op de dag van vandaag nog gebruikt, bijvoorbeeld in Peru of Nepal.